Кеча “Барселона” 4:0 ҳисобида ютиши ва бугун биз Месси-ю Суаресларни алқаб ўтиришимиз мумкин эди. Аслида муаммо ҳам шунда — ушбу мавсумда жамоа аслида қандай ҳолатда эканини билиш қийин, ажойиб ва ёмон ўйинлар доимо алмашиб тургандек…
Совриндор мураббийлар кўп. Лекин биласизми, мураббийнинг жамоа совринларида ўз имзосини қўйиши учун ўша пайтда ўша жамоанинг бошқарувида бўлиб тургани кифоя қилмайди. Масалан “Гвардиола Барсаси” деймиз, “Симеоне Атлетикоси”, “Клопп Боруссияси” ва ҳоказо. Лекин Европа Чемпионлар Лигасини ютган ҳамма жамоаларга нисбатан бунақа таъриф ишлатилмайди, тўғрими? “Анчелотти Реали” деганмисиз? “Ди Маттео Челсиси”-чи? Ҳатто жуда кўп совринларни ютган мураббийга нисбатан ҳам, баъзида, аввалги мураббийнинг жамоани ўйнатяпти, дейилади. Бундай таснифлашнинг аниқ чегараси қаерда, буни қайси формула ёрдамида аниқлаш мумкин? Охирида биргаликда ўйлаб кўрамиз буни.
Бир неча йил олдин рус комментаторлари Давид Вильянинг “Барселона”да ўйнаб кетгани ёки кета олмагани ҳақида тортишиб қолишди. Жаҳон чемпионатида Испания терма жамоасини чемпионликка етаклаб борган ҳужумчи “Барселона”да бор потенциалини намойиш қила олдими ёки йўқми? Мавзу шу эди.
Юрий Розанов шеригига савол берди:
— Испания терма жамоасида Педро зўрми ёки Вилья?
— Албатта, Вилья.
— “Барселона”да қайси бири зўр?
— Билмадим.
— Ана.
Жавоб шу ерда. Мана шу суҳбат Пеп Гвардиоланинг “Барселона”сини ҳам ва ушбу мураббийнинг жамоани нега тарк этганини ҳам тушунтиргандек бўлади гўё.
Гвардиола ўз жамоасида тизимли механизм қуради. Майдонда футболчилардан мозаика яратади. Мозаиканинг ҳар бир бўлаги алоҳида олганда ҳеч нарсани англатмаслиги, ҳеч қандай қийматга эга бўлмаслиги мумкин, аммо бошқа бўлаклар билан санъат асарига айланади. Футболчиларнинг иқтидори бир-бирига қўшилиб жамланмайди, кўпайтирилади. Педро Испания терма жамоасида оддий футболчи, “Барселона”да юлдуз, Вилья эса тескариси эди. Ҳар қандай футболчининг “Барселона” механизмининг бир қисмига айланиши энг муҳим жиҳат эди, унинг индивидуал иқтидоридан кўра. Шунинг учун Бускетс “Барселона” ғоясида дунёнинг энг яхши ўйинчиси холос, Парижда Матьюди ундан фойдалироқ менимча.
Гвардиола клубда яна бир неча йил қолиши, жамоани янгилаши, керакли нуқталарга футбол юлдузларини сотиб олиб, жамоани ўша чўққида сақлаб қолиши мумкин эди, аммо у кетди. Чунки у ўз механизмининг ишлаш принципларини жуда яхши биларди — муваффақият калити футбол юлдузларини сотиб олишда эмасди. Чиройли, нақшли бир бўлакни сотиб олишдан кўра, мозаикага айнан керакли бўлган шакл лозим бўлган. Гвардиола атрофга қараб, ахтариб, балки айнан ўша шаклни топа олмаганди. Куэнканинг Педрога, Алкантаранинг Хавига айланиши содир бўлмагач, Гвардиолада кетишдан бошқа йўл қолмаган эди. У жамоадан кетиш орқали “Гвардиола Барсаси”нинг имзосини, юзини сақлаб қолганди, назаримда.
Луис Энрике бошқача мураббийлар сирасига киради. У ўзидан тактик гений ясашга ҳаракат қилмади. Дастлабки йилларда ҳаммасини тўғри қилди. Луис Суарес фаномени “Барселона”ни қайтадан жонлантирди, МСН “Барселона”нинг янги юзи ва янги ғоясига айланди. Бу ўз натижасини берди.
Аммо яшашда давом этиш учун қилинган трансфер ўйинларини Энрике ўйнолмади. Трансфер сиёсати айнан Энрикега мос йўналишда ҳаракатланмади. Мураббий иқтидорли футболчилар билан “Сельта” ёки “Рома”ни кучга айлантириши мумкин, аммо гап “Барселона” ҳақида борганда, вазият ўзгаради.
Энрикенинг мураббийлик иқтидори “Барселона” даражасидаги топ-юлдузларни тарбиялашга қодир эмасди. Ракитич, Турон, Гомеш, Денис Суарес, Алеши Видаль, Умтити, Динь, Матьё, Алкасер — буларнинг ҳаммаси ажойиб футболчилар, тўғри, лекин савол бераман: уларнинг бирортаси Энрике қўл остида “Барселона” даражасига чиқа олишдими? Бошқача айтганда, бу футболчилар аввалги клубларда кўрсатган ўйинлари даражасидан бир поғона яхшироқ ўйин кўрсата олишмоқдами? Менимча, йўқ.
Бу трансферларнинг бирортасини омадсиз деб бўлмайди. Ҳар бири яхши потенциалга эга ва керак бўлганда жамоага ёрдам бера олиши кўриниб турибди. Аммо бу футболчилардан мозаика яратиб, иқтидорларни бир-бирига кўпайтириб (қўшиб эмас), Европада янги куч ярала олишига ишониш қийин. Бу футболчиларнинг ҳаммаси МСНнинг ўйинига, уларнинг қай даражада тўп суришларига тўғридан-тўғри боғлиқ. Шунинг учун ҳам “Барселона” мухлислари ҳали ҳам Иньестадан нимадир кутадилар, жамоани Бускетссиз тасаввур қила олмайдилар.
Гвардиола Вильянинг трансфери орқали “Барселона” қай даражада бутун мозаикага айланиб қолганини ва четдан янги шакл қўшиш жуда қийин бўлишини сеза олган ва ўз вақтида жамоани тарк этган бўлса, Энрике МСНга шунчалик ишониб қолдики, гўёки, юқорида тилга олинган чала юлдузлар ёрдамида ўз мозаикасини қурмоқчи бўлди, натижада бир вақтнинг ўзида икки қуённинг кетидан қувишга тўғри келди.
Гвардиола жамоани қўлга олган куниёқ, яратмоқчи бўлган картинаси ҳақида тасаввурга эга бўлган, қўрқмасдан бир қанча юлдузлардан воз кечган, ёш мурватларга ишонч билдирган ва шу йўналишда давом этган. Энрике эса, ўша картина ҳақида аниқ тасаввурга эга эмасдек, у ўз асарини майдонда, амалиёт ёрдамида яратишга ҳаракат қилгандек…
Натижада турли ўйинларда турлича экспериментлар, изланишлар амалга оширилар, қизиғи, энг муҳим ўйинларда ўша экспериментлардаги боғламларга таянилмас ва яна ўша Иньеста-Бускетсга ишонилаверди. Бошқа вариантлар фақат оддийроқ ўйинларда синаб кўрилди, балки баъзида МСНнинг савияси муаммоларни ёпиб турди, лекин муҳим ўйинларда ўша йўналиш давом эттирилмади. Бу изланишлар шунчаки Энрикега ротация ўлароқ фойда берди холос. Ярим ҳимоядаги изланишлар натижасида мунтазамликнинг йўқлиги, илк мавсумдаги Бускетс-Иньеста-Ракитич боғламига путур етказди. Турли сабаблар натижасида ҳар уч футболчи ҳам оптимал спорт формасида бўла олмадилар.
Бу ҳолатда энг яхши йўл “Барселона” даражасидаги топ юлдузларни сотиб олиш эди, тамом. Ярим ҳимояга Погба, Коутиньо, Модрич, Рэмзи, Де Брюйне даражасидаги яратувчи ва тайёр юлдузни сотиб олиш орқали Энрике бемалол “Барселона”ни ўтган йиллардаги савияда ушлаб тура оларди.
Энг биринчи абзацдаги савол ҳақида ўйлаб кўрайлик. Қачонки мураббий жамоага ўз ўйинчиларини олиб келса, трансферлар ёки ёшлар жамоасидан қўшилган бир ёки бир неча футболчилар ўша жамоанинг муҳим юлдузига айлана олишсагина, мураббий ўша жамоага тўлиқ ўз номини бериш мумкин. Энрике МСНдек буюк учликни ташкил қилган ном сифатида тарихда қолиши аниқ, аммо бугунги “Барселона”га унинг номини беришимиз учун Энрике жамоага ўз имзосига эга бўлган бошқа юлдузларни ҳам олиб келиши ёки тарбиялаши лозим бўларди.
Балки айнан шунинг учун Энрике ўз вазифасини қийинлаштиргандир. Жамоа ютуқларида Месси, Суарес, Неймар каби бир шахс сифатида ҳиссадор бўлишни истамагандир, унинг ёрқин футболчилик даври четга чиқишга, “делбоскелик” қилишга тўсқин бўлгандир (ахир эсланг, Энрике дастлабки мавсумда ҳам ҳозирги йўналишда иш олиб бормоқчи бўлган, аммо натижа бермай, энди ҳаммаси барбод бўлаётган, истеъфо деярли қутулиб бўлмас воқеага айланаётганда, сояга ўтган, натижада МСН бор кучи билан намоён бўлиб, мавсум қутқарилиб қолинганди).
Хуллас, Энрикенинг ўз-ўзининг “барселона”сини яратиш режаси муваффақиятсиз якунланди. Менимча, Луис Энрике учун бу мавсум жамоадаги охиргиси бўлади. Жамоа “Камп Ноу”да Парижни 5:0 ютиши мумкин, ўшанда ҳам бу Энрикенинг ажойиб режаси ва тактикаси сабаб эмас, МСНнинг фантастик ўйини натижасидагина содир бўлиши мумкинлигини ҳамма билиб турибди. Ўтган уч йил “Барселона” тарихида энг кўп соврин ютилган даврлардан бири бўлса-да, орадан йиллар ўтиб, “Энрике жамоаси” деган таъриф ишлатилмайди. Сабаби ҳақида гаплашдик.
Қаҳрамон Асланов, maydon.uz
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
Қаҳрамон Асланов
